Pare słów o wsi Łowce...
Niegdyś Łowce były starą wsią służebną, osadzoną na prawie ruskim lub polskim. Teren wsi porastały bory, znajdowały się tu również stawy rybne. Mieszkańcy zobowiązani byli do posług łowieckich, tzw. "łowcy" posiadali, podobnie jak inni chłopi, własne gospodarstwa rolne i wypełniali swoje powinności w formie pilnowania lasów, pomocy przy łowach, a ci którzy równocześnie zajmowali się bartnictwem - składali daniny w postaci wosku pszczelego i miodu, który odpowiednio przyrządzony, był cennym napojem w owych czasach. Prawdopodobnie osada w Łowcach istniała na długo przed przyłączeniem ziemi Rusi Halickiej do Polski przez króla Kazimierza Wielkiego w I połowie XIV wieku.
W 1400 roku zmarł dziedzic Jarosławia- Jan z Tarnowa, który jeszcze przed śmiercią dokonał podziału majątku między trzech synów. Ziemie, w skład których wchodzą Łowce trafiły w ręce Spytka. Przez kilka wieków wieś wielokrotnie przechodziła z rąk do rąk, a po II Wojnie Światowej ziemie zostały podzielone między chłopów zamieszkujących Łowce.
Rozwój szkolnictwa w Łowcach
Z zapisu w kronice szkolnej wynika, iż w 1862 roku we wsi funkcjonowała 2-klasowa szkoła publiczna, usytuowana w murowanym budynku, w którym znajdowała się jedna sala lekcyjna.
Najstarszym dokumentem szkolnym, który zachował się w aktach szkolnych w Łowcach jest Katalog Główny z roku szkolnego 1894/95. W tym czasie w Łowcach funkcjonowała szkoła ludowa 2-klasowa I,II,III i IV stopnia, a nauka odbywała się w dwóch salach lekcyjnych. Kierownikiem szkoły był pan Józef Świtalski.
W 1902 roku w do szkoły uczęszczało 140 uczniów. Kierownikiem był nadal pan Józef Świtalski a nauczycielem pani H.Skoczyńska. W późniejszych latach dzieci nauczane były przez panią Wandę Piero.
W latach 1919 - 1922 w szkole funkcjonowały trzy oddziały, a nauka dziecka trwała 4 lata. W latach 1922-1930 funkcjonowały 4 oddziały, a okres nauki wydłużono do 6 lat. W kolejnych latach ilość oddziałów zmieniała się:
- w roku szkolnym 1930/31- 5 oddziałów
- w roku szkolnym 1931/32 i 1932/33- 6 oddziałów
- od roku szkolnego 1933/34 do 1936/37- 4 oddziały
- w roku szkolnym1937/38- 5 oddziałów
- w roku szkolnym 1938/39- 6 oddziałów.
Po I Wojnie Światowej, przez pierwsze trzy lata w szkole pracował jeden nauczyciel, w kolejnych latach w szkole uczyło dwóch nauczycieli. z dokumentów szkolnych wynika, iż w niektórych latach w szkole zatrudnionych było trzech nauczycieli. W okresie międzywojennym nauka w szkole odbywała się w języku ojczystym. Do obwodu szkolnego należała wieś Łowce. Przeciętna liczba uczniów w roku szkolnym wynosiła 150 dzieci. Kierownikiem szkoły był w tym czasie pan Władysław Nowicki, a nauczycielem pani Janina Koziej.
Podczas II Wojny Światowej nauka w szkole odbywała się do roku 1943, w roku szkolnym 1943/44 w skutek działań wojennych naukę przerwano. Z tego okresu zachował się dokument świadczący o tym, iż na stanowisku nauczyciela pracował pan Emil Cisek.
Lata 1945-1969
Z kroniki wynika, iż po reformie rolnej w dawnym budynku dworskim wyremontowano jedną salę i oddano do użytku szkole. Funkcjonowała 7-klasowa szkoła, w której zatrudnionych było 6 nauczycieli. Nauka odbywała się w systemie 3-zmianowym, w bardzo trudnych warunkach.
W 1945 roku wyremontowano trzecią salę lekcyjną i zakupiono ławki. W lutym 1945 roku zorganizowano kurs dla 7-klasy, na który uczęszczało 32 osoby. Po zdaniu egzaminu, cześć uczniów kontynuowała kształcenie w szkołach średnich.
W 1946 roku funkcjonujący w szkole komitet rodzicielski dążył do budowy nowego budynku szkolnego. Mimo, iż sporządzono plan i częściowo zgromadzono materiał potrzebny do budowy, budynek nie powstał, ponieważ część mieszkańców sprzeciwiała się dobrowolnemu opodatkowaniu na rzecz budowy szkoły.
W roku szkolnym 1947/48 do użytku na rzecz szkoły oddano drugi budynek dworski. Mieściły się w nim 3 sale lekcyjne, kancelaria i mieszkanie dla kierownika szkoły. Przed szkołą znajdowało się duże boisko, ogrodzone siatką.
W maju 1952 roku do szkoły wpłynęło orzeczenie Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w sprawie organizacji publicznej szkoły ogólnokształcącej stopnia podstawowego w gromadzie Łowce. W myśl tego orzeczenia we wsi na resztówce podworskiej, przy drodze wiodącej z Ostrowia przez Łowce do Chłopic miała funkcjonować 7-klasowa szkoła ogólnokształcąca stopnia podstawowego, w której miało pracować 6-ciu nauczycieli.
Od 1-go września 1954 roku szkoły w Lutkowie i Zamiechowie stały się filiami szkoły w Łowcach, w tym samym roku 5-go grudnia, radnym gromadzkim został nauczyciel Izydor Szmer. Z informacji zawartych w różnych dokumentach wynika, że nauczyciele udzielali się w środowisku lokalnym, wygłaszali referaty dotyczące rolnictwa, pracy w gospodarstwie domowym, przekazywali informacje przydatne gospodyniom domowym. Wszystko to odbywało się na zebraniach gromadzkich. W związku z hasłem rzuconym przez Władysława Gomułkę "tysiąc szkół na tysiąclecie" pukali do drzwi domów i zbierali datki na ten cel.
Mimo bardzo trudnych warunków, niektórzy uczniowie zdołali się wykształcić. Byli to między innymi:
1. Antoni Gdyk - lotnik VI Pułku Lotniczego
2. Henryk Gral - ksiądz
3. Antoni Gilarski - lekarz medycyny
4. Jan Gilarski - nauczyciel
5. Jan Turek - nauczyciel
6. Stanisław Gałuszka - nauczyciel
7. mgr Edmund Gilarski - nauczyciel
8. mgr Bronisław Szafraniec - nauczyciel
9. mgr Helena Gilarska - farmaceuta
10. Bolesław Gral - oficer Wojska Polskiego
11. Franciszek Śliwa - poseł na sejm PRL
12. Florian Domański - pułkownik II Armii Wojska Polskiego
13. Józef Szymczycha - oficer Wojska Polskiego
14. mgr Władysław Ferenc
15. Władysław Turek - księgowy
16. Jan Chudzik
17. mgr Jerzy Przybyła
18. Zenon Koziej
19. Barbara Koziej
20. Edward Budzisz - kierownik stacji PKP
21. Kazimierz Walczak
22. Józef Walczak
23. Bolesław Skotnicki
24. mgr Władysław Gilarski
25. Augustyna Maciaszek
26. Józefa Maciaszek
27. Władysław Gołąb - ekonomista
28. Jan Harysz - wojskowy
29. Józefa Suchy - położna
30. Józefa Strawa
31. Gabryela Żołyniak
32. Bolesław Gilarski - geodeta
33. mgr Julian Pacuła - muzyk
34. mgr Józefa Gral - farmaceuta
35. Julian Michałko - oficer WP
36. Ludwika Jasiewicz - ekonomista
37. Łucja Gral - ekonomista
38. Stanisława Sidor
39. Janina Strawa - ekonomista
40. mgr Julian Mamot - ekonomista
41. mgr Stanisława Kułaj - nauczyciel / dyrektor szkoły
42. mgr Jan Rogała - nauczyciel
43. mgr Irena Gilarska - pielęgniarka
44. Władysław Rogała - ksiądz
45. Tadeusz Jarek - ekonomista
46. Janina Fudali
47. Augustyn Strawa - policjant
48. mgr Augustyna Tymoczko - nauczyciel
49. mgr Stanisław Rogała - elektronik
50. mgr Tadeusz Gilarski - geodeta
Różne źródła dowodzą, iż kierownikiem szkoły w latach 1955 - 1967 był Juliusz Górski, nauczyciel matematyki, zasłużony pedagog i społecznik. Na przestrzeni tych lat rozbudowano i wyposażono sale lekcyjne, urządzono bibliotekę i stworzono boiska szkolne. J. Górski wyszedł z inicjatywą budowy nowej szkoły, udzielał się również społecznie w pracach komitetu budowy drogi i elektryfikacji wsi.
W roku szkolnym 1966/1967 po raz pierwszy w szkole podstawowej zaczęła funkcjonować klasa VIII.
Z różnych źródeł zaczerpnięto informacje o nauczycielach uczących w Łowcach od czasu założenia szkoły do roku 1969. Byli to:
1. Świtalski
2. Zachariewicz
3. Piero Wanda
4. Skoczyńska
5. Pragielówna Adela
6. Cisek Emil
7. Nowicki Władysław
8. Drożański Józef
9. Koziej Janina
10. Szmer Izydor
11. Wolańska Stanisława
12. Przybyła-Gałuszka Maria
13. Onufryk Janina
14. Górski Juliusz
15. Górska Helena
16. Gałuszka Stanisław
17. Tomczak Helena
18. Szeterlak Henryka
19. Stal-Matlęga Maria
20. Sikora Zofia
21. Grabas Maria
22. Brozber Krystyna
23. Brzuchacz Jan
24. Gilarski Edmund
25. Kaczmarz Zdzisława
26. Chudzik Stanisława
27. Wrońska Elżbieta - Gilowska
28. Lewandowska Grażyna
29. Serafin Grażyna - Helena
30. Misiąg Maria
31. Lewandowska Barbara
32. Uszyńska Teresa
33. Szmuc Wanda
34. Lewandowska Halina
35. Pogorzelec Piotr
36. Kędzior Józefa - Poliszak
37. Sobolewska Helena
38. Gral Stanisława
39. Walczak Wanda
40. Wyszyńska Czesława
41. Inglot Andrzej
Kilka lat po II Wojnie Światowej wieś zaczęła się dynamicznie rozwijać:
1956 r.- budowa remizy strażackiej
1958 r. - elektryfikacja wsi
1958 r. - utworzenie agencji pocztowej
1959 r. - utworzenie punktu felczerskiego
1959 r. - utworzenie kółka rolniczego
1964 r. - zakończenie budowy drogi i uruchomienie linii autobusowej
1965 r. - rozpoczęcie budowy domu kultury na Bojanówce
1967 r. - zakup nowych organów do kościoła parafialnego.
Nie sposób nie wspomnieć w tym miejscu osoby księdza Augustyna Gliwy, który w 1953 roku rozpoczął posługę w Łowcach i był inicjatorem wielu prac na rzecz wsi i mieszkańców. Dzięki jego staraniom we wsi wybudowano szosę i przeprowadzono elektryfikację. Ksiądz Gliwa dbał również o kościół, jego obejście, jak również plebanię i budynki gospodarcze. Na podkreślenie zasługuje również fakt, iż potrafił do prac zmotywować uczniów i ich rodziców. Był również popularyzatorem życia kulturalnego. Mimo trudnych czasów, nawet kiedy władza ludowa popularyzowała szkoły zawodowe ksiądz Gliwa przeprowadzał rozmowy z rodzicami najzdolniejszych uczniów i motywował do dalszej nauki, zdania matury i rozpoczęcia studiów.
Rok 1967/1968 i 1968/1969
Kierownikiem szkoły został Andrzej Inglot. Szkoła liczyła 382 uczniów, uczących się w 13-stu oddziałach. Funkcjonowały dwie klasy IV, V, VI, VII i VIII. W szkole pracowało 12-stu nauczycieli. Nauka odbywała się w trudnych warunkach, do dyspozycji było jedynie 8 sal lekcyjnych. Trwały jednak prace przygotowawcze do budowy nowej szkoły. Do budowy szkoły przysłużył się Edward Jędryczka- sekretarz PPRN w Jarosławiu. Na zebraniu uchwalono 6% funduszu gromadzkiego, każdy gospodarz zobowiązał się również dostarczyć 1m3 żwiru oraz przywieźć 1000 sztuk cegieł z Radymna. Przewodniczącym komitetu budowy został Julian Gilarski.
Budowę szkoły rozpoczęto od gromadzenia materiałów. Rozpoczęcie budowy zaplanowano na 2 maja przez Szkołę Budowlaną z Jarosławia aczkolwiek prace opóźniły się o miesiąc, z powodu braku dokumentacji. W tym czasie chłopcy z "Budowlanki" prawie ukończyli budowę Domu Kultury, a pod koniec czerwca wykonali fundamenty pod budowę szkoły.
W roku szkolnym 1968/1969 do szkoły uczęszczało 373 uczniów, funkcjonowało 12 oddziałów, a realizacja planu pracy szkoły przebiegała pomyślnie. W dalszym ciągu gromadzono materiały, potrzebne do budowy szkoły. W maju do Łowiec przybyła ekipa budowlana ze Szkoły Rzemiosł Budowlanych z Jarosławia, na czele z prof. Symulą i Barańskim. W 4 klasach lekcyjnych zakwaterowano przybyłych uczniów, utworzono jadalnie i kuchnię. Z zapisu kroniki wynika, iż " Nasza młodzież powędrowała do parku (2 kl.) oraz do budynku sąsiada- Walczaka (2 kl.)", a władze powiatowe nie przejmowały się bardzo trudną sytuacją i warunkami w szkole. W maju i czerwcu wymurowano parter i wykonano fundament pod budowę sali gimnastycznej. Mieszkańcy wsi nie interesowali się budową szkoły, wiele prac przy budowie szkoły wykonali uczniowie pod kierunkiem wychowawców.
5 czerwca 1969 kierownik szkoły A. Inglot został powołany na ćwiczenia wojskowe, a jego stanowisko objęła Halina Lewandowska.
Skład grona pedagogicznego zmienił się. Kierownik szkoły A.Inglot odszedł do Boratyna, a nauczyciele Helena Górska i Juliusz Górski odeszli do Rudki. Kierownikiem szkoły została Stanisława Chudzik.
W skład grona pedagogicznego wchodzili:
1. Elżbieta Gilowska
2. Czesława Wyszyńska
3. Helena Lewandowska
4. Grażyna Lewandowska
5. Barbara Lewandowska
6. Józefa Kędzior-Poliszak
7. Maria Kułaj
8. Janina Gral-Kardaszewska
9. Wanda Zasońska
10. Helena Sobolewska-Wróbel
11. Janina Onufryk
Rok szkolny 1969/70 rozpoczął się 1. września uroczystym apelem dla uczczenia 30. rocznicy najazdu Niemiec na Polskę.
7. września 1969 r. w szkole odbyła się wielka uroczystość - wmurowanie aktu erekcyjnego pod budowę nowej szkoły. Wmurowania dokonał poseł i sekretarz Mieczysław Kaczor. Na tej uroczystości było obecnych wielu gości m.in. prezes Powiatowej Rady Narodowej KWiKP PZPR oraz inspektor szkolny J.Płachta, który pomagał w zorganizowaniu tej uroczystości. W tym samym dniu odbyło się również otwarcie Domu Kultury, który został wybudowany w czynie społecznym.
Ten rok szkolny zakończył się sukcesem dla uczniów - na 346 z nich tylko jeden nie uzyskał promocji, a dwóch miało egzaminy poprawkowe.
Praca przy budowie szkoły przebiegała sprawnie. W ciągu roku szkolnego przy budowie pracowali uczniowie z Zespołu Szkół Budowlanych, a w trakcie wakacji ekipa budowlana złożona z tutejszych rolników i innych chętnych osób. Pod koniec wakacji został zalany strop na całym budynku. Częstym gościem podczas budowy był Przewodniczący Powiatowej Rady Narodowej Jan Kalamarz i Inspektor Szkolny Roman Fedan oraz kierownik budowy Stanisław.
Rok szkolny 1970/71
Naukę w szkole zorganizowano na podstawie Instrukcji MOiW oraz wytycznych władz powiatowych.
W skład grona pedagogicznego wchodzili:
1. Stanisława Chudzik
2. Maria Kułaj
3. Halina Lewandowska-Wardzoła
4. Barbara Lewandowska
5. Anna Łuczkiewicz
6. Helena Wróbel
7. Elżbieta Gilowska
8. Ludwika Pacuła
9. Józefa Poliszak
10. Wanda Niemczyk-Zasońska
11. Stanisława Biernacka
12. Janina Kardaszewska
Warunki lokalowe były bardzo trudne. W 8 klasach uczyło się 338 uczniów. Zadaniem na ten rok była eliminacja niepowodzeń dydaktyczno- wychowawczych uczniów poprzez nawiązanie ścisłej współpracy z rodzicami. Dążono do tego, by szkoła była placówką środowiskową. Zorganizowano szereg konferencji samokształceniowych dla nauczycieli i rodziców. W szkole utworzono kącik "Pamięci Narodowej", w którym gromadzono pamiątki z okresu II Wojny Światowej. W tym roku szkolnym odbyła się wizytacja prowadzona przez Wydział Oświaty w Jarosławiu. Dużym osiągnięciem dla szkoły było wytypowanie uczniów klasy V wraz z nauczycielem, do przeprowadzenia lekcji pokazowej o szanowaniu przyrody dla dzieci z miasta Jarosław. 16 czerwca klasę VIII ukończyło 46 uczniów, którzy kontynuowali naukę w szkołach ponadpodstawowych. Pozostali uczniowie ukończyli ten rok szkolny 26 czerwca, 7 uczniów nie otrzymało promocji do klasy następnej. Prace przy nowej szkole nie były wykonywane. Wiele starań dokładał w tym kierunku przewodniczący PRN pan Kalamarz. Gromadzono fundusze, kopano studnie, od września miały ruszyć prace nad budową. Bardzo ciekawym wydarzeniem był zorganizowany w czerwcu turniej Łowce-Ostrów
